Aktualności

Jednym z poważniejszych schorzeń kręgosłupa jest skolioza, która wymaga podjęcia odpowiedniego leczenia i rehabilitacji. Ich brak skutkować może wieloma ciężkimi powikłaniami, w tym niewydolnością krążenia. Co to jest skolioza kręgosłupa, jakie są jej objawy, przyczyny oraz sposoby na jej leczenie? Odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule!

Czym jest skolioza?

Skolioza kręgosłupa jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa obejmującym trzy płaszczyzny:

• boczne wygięcie w płaszczyźnie czołowej,
• skręcenie w płaszczyźnie strzałkowej,
• odcinkowa rotacja w płaszczyźnie poziomej.

Deformacja sprawia, że kręgosłup wygina się w kształt litery S. Skolioza zazwyczaj obejmuje odcinek piersiowy kręgosłupa oraz górną część pleców bądź środkową część pleców, rozwijając się między odcinkiem piersiowym a lędźwiowym. Stosunkowo rzadko pojawia się wyłącznie w odcinku lędźwiowym. Biorąc pod uwagę kąt skrzywienia kręgosłupa mierzony metodą Cobba wyróżnia się 3 stopnie skoliozy:

• I stopień – skoliozy o kącie 10-24 stopnie,
• II stopień – skoliozy o kącie 25-40 stopni,
• III stopień – skoliozy o kącie 50 stopni i więcej.

Rodzaje skoliozy

Wyróżnić można również 3 rodzaje skolioz:

• Skoliozy funkcjonalne – tego rodzaju deformacje są niezbyt dużych rozmiarów, rozwijają się zazwyczaj w odcinku lędźwiowym i są łatwo odwracalne po ustąpieniu przyczyny, o ile deformacja nie została zaniedbana przez lata. Objawiają się skróceniem jednej kończyny dolnej, przykurczem przywiedzeniowym oraz odwiedzeniowym biodra.
• Skoliozy strukturalne – dość silne, a także utrwalone zmiany w budowie kręgosłupa, tułowia oraz poszczególnych kręgów, które w wyniku zniekształcenia klatki piersiowej mogą powodować upośledzenie oddychania i krążenia. Wyróżnia się 3 rodzaje skoliozy strukturalnej:
  • skolioza idiopatyczna – czyli schorzenie o nieznanej przyczynie,
  • skolioza wrodzona,
  • skolioza porażeniowa.
• Skoliozy zwyrodnieniowe – w odróżnieniu od innych rodzajów występują nie u dzieci i młodzieży, a u osób starszych w efekcie zmian zwyrodnieniowych. Często wymagają leczenia operacyjnego.

Najczęściej występującym rodzajem skoliozy jest skolioza idiopatyczna. Przyczyna skoliozy idiopatycznej jest nieznana, a jednocześnie charakteryzuje ją największa tendencja do rozwoju. W razie zaniedbań może również osiągnąć znaczne rozmiary.

Objawy skoliozy

Pierwszym objawem skoliozy, który można z łatwością zauważyć, jest pojawienie się nierównych wcięć w talii, nierównych łopatek bądź ramion, a także wysuwanie jednego biodra do boku. Pozostałe objawy skoliozy to:

• wystające łopatki,
• tzw. garb żebrowy, czyli garb narastający z jednej strony pleców,
• nierówna wysokość ramion i bioder,
• jedna noga krótsza od drugiej,
• przewlekły ból pleców,
• zniekształcenie klatki piersiowej.

W zaawansowanym stopniu skoliozy możliwe jest wystąpienie bardzo poważnych powikłań. Zniekształcenie klatki piersiowej może skutkować uciskiem na narządy wewnętrzne, zaburzając ich prawidłowe funkcjonowanie. W efekcie dojść może do duszności, bólu w klatce piersiowej oraz bólu brzucha, szyi, pleców, a także do skurczu mięśni, a nawet niewydolności krążenia oraz układu oddechowego.

Przyczyny skoliozy

Przyczyny skoliozy mogą być różne. W niektórych przypadkach jest to wada wrodzona, która często towarzyszy wrodzonym wadom serca oraz układu moczowo-płciowego. Może ona również pojawić się na późniejszym etapie życia, jako skolioza nabyta. Czynnikami, które mogą wpłynąć na jej rozwój są m.in.:

• przepuklina krążka międzykręgowego,
• różna długość kończyn,
• porażenie mózgowe,
• dystrofia mięśniowa,
• porażenie mięśni po chorobie Heinego-Medina,
• guzy kości,
• zrosty żeber,
• choroby płuc,
• operacje na klatce piersiowej przeprowadzone w okresie wzrastania (skoliozy torakogenne).

Choć mogłoby się wydawać, że skolioza pojawia się w efekcie nieprawidłowej postawy ciała podczas siedzenia czy stania, a także niewielkiej aktywności fizycznej, nie jest to twierdzenie prawdziwe. Tego rodzaju czynności mogą jedynie przyczyniać się do szybszego rozwoju schorzenia. W większości przypadków przyczyny skoliozy są bowiem nieznane – są to tzw. skoliozy idiopatyczne.

Skolioza u dzieci

Skolioza kręgosłupa występuje znacznie częściej u dzieci niż u osób dorosłych, zaś sama deformacja pojawić się może na różnym okresie ich rozwoju. W zależności od wieku wystąpienia wyróżnia się:

• skoliozę wczesnodziecięcą – do 3 roku życia dziecka,
• skoliozę dziecięcą – pojawiającą się między 3. a 10. rokiem życia dziecka,
• skoliozę młodzieńczą – nabytą w okresie dojrzewania.

Zazwyczaj skolioza kręgosłupa rozwija się w okresie szybkiego wzrostu kręgosłupa, gdy rozwój mięśni nie jest w stanie nadążyć za bardzo szybkim rozwojem kośćca, w związku z czym nie stanowi dla niego odpowiedniej podpory. Z tej przyczyny bardzo ważne jest regularne badanie postawy ciała dzieci, aby w razie wystąpienia schorzenia móc podjąć natychmiastowe działania.

Skolioza u dorosłych

Skolioza jest schorzeniem, które może wystąpić również u osób dorosłych. Pojawia się ona zazwyczaj po 40. roku życia jako efekt zwyrodnienia stawów międzykręgowych. Najbardziej niebezpieczna jest w sytuacji, gdy współwystępuje wraz z osteoporozą bądź osteopenią, które dodatkowo osłabiają kręgosłup.

Skolioza – diagnostyka

Podejrzenie wystąpienia skoliozy powinno skutkować wizytą u lekarza pierwszego kontaktu – lekarza rodzinnego bądź pediatry, który przeprowadzi badanie i skieruje do odpowiedniego lekarza zajmującego się diagnostyką schorzeń kręgosłupa – lekarza ortopedy lub chirurga specjalizującego się w wadach kręgosłupa. Dodatkowo zazwyczaj niezbędna jest również konsultacja z fizjoterapeutą.

Leczenie skoliozy kręgosłupa

Skolioza, ze względu na dość długotrwałe, uciążliwe i nie zawsze efektywne leczenie, zaliczana jest to najtrudniejszych schorzeń kręgosłupa. Jej leczenie musi być prowadzone w sposób ciągły i planowy. Sposób leczenia skoliozy uzależniony jest z kolei od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania wady postawy. Leczenie nakierowane jest na usunięcie oraz zmniejszenie deformacji, utrwalenie korekcji oraz zatrzymanie rozwoju schorzenia. Leczenie skoliozy polega głównie na:

• odciążaniu kręgosłupa,
• gimnastyce leczniczej mającej na celu korygowanie kształtu kręgosłupa,
• zastosowaniu łóżek korekcyjnych,
• zastosowaniu gorsetów ortopedycznych,
• podjęciu leczenia operacyjnego (leczenie operacyjne dotyczy wyłącznie bardzo zaawansowanych przypadków choroby).

Boczne skrzywienie kręgosłupa to schorzenie, które rozwija się bardzo szybko, a proces leczenia jest bardzo długotrwały i dość trudny. Z tej przyczyny bardzo ważne jest wykrycie deformacji na wczesnym etapie jej rozwoju, co pozwoli na szybkie wdrożenie działań rehabilitacyjnych i zapobieganiu narastaniu objawów.

Na koniec należy podkreślić, że choć skoliozie nie da się zapobiec, to aktywność fizyczna i prowadzenie odpowiedniego trybu życia mogą znacząco ograniczyć ryzyko progresji skrzywienia.