O prawidłowy rozwój dziecka chce zadbać każdy rodzic. Jednym z problemów, jakie mogą pojawić się u niemowlaka, jest asymetria ułożeniowa. Jest to sytuacja, w której dziecko nie układa się symetrycznie w stosunku do osi podłużnej swojego ciała. Przez pierwsze 3-4 miesiące życia malucha jest to stan fizjologiczny, jednakże jeśli utrzymuje się ona dłużej lub towarzyszą jej inne, niepokojące objawy, warto zgłosić się do lekarza bądź fizjoterapeuty.
Asymetria ułożeniowa – co to jest?
Asymetria ułożeniowa polega na braku symetrii w ułożeniu dziecka do osi podłużnej własnego ciała. W większości przypadków jest to stan, który zanika około 3-4 miesiąca życia dziecka. W tym czasie uczy się ono symetrycznego ustawiania główki w linii środkowej ciała, zabawy obiema rączkami, a także ruchów antygrawitacyjnych, które polegają na odrywaniu kończyn, głowy i tułowia od podłoża wykorzystując do tego siłę i napięcie mięśniowe.
Stosunkowo łatwo rozpoznać asymetrię ułożeniową. Dziecko preferuje układanie główki na jedną stronę, utrzymując ją w jednym położeniu. Ciało malucha jest również skręcone w jednym kierunku, zaś próby zmiany pozycji dziecka powodują jego dyskomfort. Nie każde ułożenie asymetryczne dziecka stanowi powód do obaw, jednakże jeśli chcemy, aby rozwój malucha przebiegał harmonijnie, a występują podejrzenia asymetrii, warto skonsultować się ze specjalistą – lekarzem bądź doświadczonym fizjoterapeutą.
Brak odpowiedniej reakcji ze strony rodzica może powodować pogłębianie asymetrii, a także może prowadzić do poważnych problemów z zdobywaniem nowych umiejętności i osiąganiem kolejnych etapów koordynacji ruchowej i rozwoju motorycznego. W przyszłości może z kolei skutkować konsekwencjami takimi jak: wady postawy, problemy z równowagą czy współpracą półkul mózgowych. Co więcej, zdarzają się przypadki, w których asymetria ułożeniowa oznacza poważne zaburzenia układu nerwowego. Z tych przyczyn warto reagować odpowiednio wcześnie na każde, alarmujące objawy.
Asymetria ułożeniowa – przyczyny
Asymetria ułożeniowa może mieć różne przyczyny, które przekładają się w dużym stopniu na sposób jej leczenia oraz dobór postępowania terapeutycznego. Należy zaznaczyć, że pierwsze 3-4 miesiące życia dziecka wiążą się z fizjologiczną asymetrią ułożeniową, która jednak po tym okresie powinna ustąpić.
Jakie mogą być przyczyny asymetrii ułożeniowej?
- Błędy w opiece nad dzieckiem – noszenie dziecka na jednej ręce, w jednej pozycji, układanie dziecka na jedną stronę, karmienie jedną piersią mogą powodować zaburzenia w nauce symetrycznego układania ciała przez dziecko.
- Wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe, które może skutkować nieprawidłowościami w rozwoju motorycznym dziecka, w tym asymetrią ułożeniową.
- Porażenie splotu barkowego i kręcz szyi – w tym przypadku dziecko ma ograniczone ruchy i zaburzone czucie, co również skutkować może asymetrią ułożeniową.
- Porażenie mózgowe, skolioza, zwichnięte biodro – to kolejne z przyczyn, których efektem jest asymetria ułożeniowa.
Asymetria ułożeniowa – objawy
Objawy asymetrii ułożeniowej są dość charakterystyczne i z łatwością rozpoznawane przez rodziców. Warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, jeśli po ukończeniu 3-4 miesiąca życia dziecko:
- układa główkę na jedną stronę, patrzy w jednym kierunku,
- nie potrafi samodzielnie obrócić główki w drugą stronę, a próba pomocy w tym ruchu sprawia mu dyskomfort lub ból,
- podąża wzrokiem za zabawką bądź twarzą rodzica tylko w jedną stronę, nie przekraczając środkowej linii ciała,
- wyraźnie widoczne jest odkształcenie główki – jest ona spłaszczona z jednej strony,
- zauważalna jest asymetria twarzy malucha,
- ciało dziecka układa się w literkę C,
- dziecko wykonuje obrót wyłącznie przez jedno ramię,
- maluch wkłada do buzi jedną rękę, podczas gdy druga pozostaje wyprostowana i zaciśnięta w pięść,
- leżenie na brzuchu sprawia dziecku duży dyskomfort lub dziecko przechyla się na jedną stronę, nie może utrzymać stabilnej pozycji i przewraca się na plecy,
- symetryczne ułożenie nie pojawia się nawet podczas nauki nowych umiejętności.
Wystąpienie powyższych objawów stanowi powód do wizyty kontrolnej u neurologa dziecięcego. Dokona on rozpoznania stanu zdrowia dziecka, a także w przypadku wystąpienia zaburzeń zaproponuje określone leczenie i rehabilitację u fizjoterapeuty. Wczesna interwencja pozwala w znaczącej większości przypadków na wyeliminowanie problemu.
Asymetria ułożeniowa – rehabilitacja
Wcześnie wykryta i odpowiednio wyprowadzona asymetria ułożeniowa nie stanowi zagrożenia dla prawidłowego rozwoju dziecka. Konieczne jest jednak odpowiedni zestaw ćwiczeń rehabilitacyjnych, które pozwalają rozwijać równomiernie obie strony ciała dziecka.
Niezwykle ważna jest również praca rodzica – często asymetria ułożeniowa wynika bowiem ze złych nawyków opiekunów np. w noszeniu czy układaniu dziecka. Rodzic musi się zatem nauczyć, w jaki sposób trzymać, kłaść czy karmić dziecko, aby nie następowało pogłębienie asymetrii, a maluch był stymulowany zarówno na lewą, jak i na prawą stronę.
Popularnymi metodami prowadzącymi do budowania symetrii ciała oraz rozkładu obciążenia są metoda Vojty oraz metoda NDT-Bobath. W niektórych sytuacjach wskazane są również specjalne akcesoria ortopedyczne np. poduszka odpowiednio kształtująca główkę dziecka. Sposób rehabilitacji dziecka jest dobierany indywidualnie do jego potrzeb. Ważna jest systematyczna i regularna praca, która przełoży się efekty i prawidłowy rozwój dziecka w przyszłości.
Ile trwa rehabilitacja asymetrii u niemowlaka?
W przypadku zaobserwowania objawów asymetrii ułożeniowej u dziecka, warto skonsultować się z lekarzem neurologiem lub doświadczonym fizjoterapeutą. Wskażą oni odpowiednie kroki, jakie należy podjąć, aby dziecko nauczyło się układać ciało na obie, a nie tylko jedną stronę ciała.
Wielu rodziców rozpoczynających fizjoterapię dziecka z powodu asymetrii ułożeniowej zastanawia się, ile będzie ona trwała. Jest to jednak kwestia, która zależy od wielu czynników. Niekiedy wystarczy zaledwie kilka sesji z fizjoterapeutą i nauka opiekunów odpowiednich nawyków w pielęgnacji, noszeniu, układaniu czy karmieniu dziecka, w innych przypadkach niezbędne są z kolei systematyczne spotkania w gabinecie i nadzorowanie rozwoju dziecka.