Składający się aż z ośmiu kości nadgarstek ze względu na swoją budowę anatomiczną jest jednym z najbardziej narażonych na urazy elementów kostnych. W momencie, gdy dojdzie do złamania kości nadgarstka, występują charakterystyczne objawy w postaci silnego bólu, opuchlizny, zasinienia w obrębie nadgarstka, a także do znacznego ograniczenia zakresu ruchomości ręki. Jak rozpoznać złamanie nadgarstka? Jakie są jego rodzaje oraz sposoby leczenia? I w jaki sposób przebiega i ile trwa rehabilitacja po złamaniu nadgarstka?
Nadgarstek – budowa i funkcje
Nadgarstek stanowi ogniwo łączące dłoń z przedramieniem. Składa się on z dwóch rzędów struktur kostnych, których łącznie jest osiem. Są to kość łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta, grochowata, czworoboczna większa, czworoboczna mniejsza, główkowata, haczykowata. Każda z nich posiada dość podobny kształt oraz budowę. Ich zadaniem jest z kolei umożliwienie człowiekowi wykonywania precyzyjnych ruchów dłonią.
Przyczyny złamania nadgarstka
Ze względu na swoją budowę anatomiczną nadgarstek jest mocno narażony na różnego rodzaju urazy. Może dochodzić zarówno do przeciążeń nadgarstka i kontuzji, a także do złamania nadgarstka powstającego na skutek upadku na wyprostowaną rękę, uderzenia o twardą powierzchnię, przygniecenia ciężkim przedmiotem, wypadku komunikacyjnego, osłabienia kości na skutek osteoporozy, a także eksploatacji dłoni stanowiącej efekt uprawiania sportu.
Objawy złamania nadgarstka
Niezależnie od przyczyny złamania kości nadgarstka objawy są zazwyczaj następujące:
- ból nadgarstka o różnym nasileniu w zależności od rodzaju złamania,
- obrzęk i zasinienie w okolicy nadgarstka,
- drętwienie palców, ograniczenie ruchomości dłoni,
- usztywnienie nadgarstka,
- zniekształcenie stawu – złamany nadgarstek może być nienaturalnie zniekształcony.
W przypadku złamania nadgarstka możliwe jest również tzw. „ciche złamanie”, które początkowo wygląda jak stłuczenie lub wybicie. Zdarza się również złamanie nie jednej, a kilku kości nadgarstka jednocześnie.
Jak rozpoznać złamanie nadgarstka?
Złamanie nadgarstka w niektórych przypadkach nie powoduje wyraźnych objawów – ból nie jest zbyt silny, a opuchlizna niewielka, przez co często kojarzy się on wyłącznie ze stłuczeniem. Jednakże jeśli ból nasila się podczas chwytania przedmiotów, a także podczas uciskania miejsca na dłoni umiejscowionego poniżej nasady kciuka.
Najczęściej występującymi urazami w zakresie nadgarstka są:
- Złamanie Collesa – rodzaj urazu pojawiający się u nasady dalszej kości promieniowej. Powstaje zazwyczaj jako skutek upadku na wyciągniętą rękę. Jego objawem jest silny ból, obrzęk, zasinienie, zniekształcenie, a możliwe powikłania to m.in. uszkodzenia nerwu pośrodkowego.
- Złamanie Smitha – dotyczy ono również nasady dalszej kości promieniowej, jednak przemieszczenie fragmentu kostnego następuje w kierunku dłoniowym, a nie grzbietowym. Tego rodzaju uraz stanowi efekt upadku na zgięty nadgarstek lub bezpośredniego uderzenia w jego stronę grzbietową.
- Złamanie kości łódeczkowatej – umiejscowione jest zazwyczaj w środkowej części kości. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku intensywnego uprawiania sportu np. jazdy na rolkach czy na snowboardzie.
- Pozostałe złamania – wymienione powyżej rodzaje urazów występują najczęściej, jednakże istnieją również inne rodzaje złamań nadgarstka. Każdorazowo niezbędna jest diagnostyka lekarska.
Złamanie nadgarstka – diagnostyka i leczenie
Uraz nadgarstka wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej, która postali ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem, a także podjąć odpowiednie kroki w celu jego leczenia. Specjalista, jakim jest lekarz ortopeda dokonuje diagnozy na podstawie wywiadu lekarskiego oraz zdjęcia rentgenowskiego, które zapewnia możliwość identyfikacji rodzaju złamania. Niekiedy niezbędne są również inne badania diagnostyczne, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, który daje możliwość oceny, czy doszło do przemieszenia kości, uszkodzenia tkanek oraz określić obecność kostnych odłamów. Odpowiednia diagnostyka jest podstawą dalszego leczenia.
Leczenie nadgarstka polega przede wszystkim na unieruchomieniu poprzez założenie ortezy, stabilizatora lub opatrunku gipsowego. Dobór następuje indywidualnie w zależności od rodzaju i charakteru urazu. Usztywnienie trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu tygodni. Z kolei w przypadku złamania kończyny z przemieszczeniem wymagane jest leczenie operacyjne.
Rehabilitacja po złamaniu nadgarstka
Bardzo ważnym elementem leczenia jest rehabilitacja, która pozwala na powrót do pełnej sprawności. Program rehabilitacji dobierany jest indywidualnie w zależności od rodzaju urazu oraz jego lokalizacji.
Pierwsze zabiegi i ćwiczenia rehabilitacyjne wykonywane są jeszcze w momencie unieruchomienia nadgarstka. Mają one na celu przyspieszenie zrostu kostnego oraz zapobieganie powstawaniu zakrzepom. Następnie wykonywane są różnego rodzaju ćwiczenia oraz zabiegi, takie jak: ćwiczenia izometryczne, terapia manualna, laseroterapia, jonoforeza, krioterapia, magnetoterapia.
Ile trwa rehabilitacja po złamaniu nadgarstka?
Okres rehabilitacji nadgarstka zależny jest od wielu czynników, w tym przede wszystkim od rodzaju złamania. W przypadku złamania bez przemieszczenia rehabilitacja nadgarstka trwa znacznie krócej niż w przypadku złamania z przemieszczeniem. Okres trwania rehabilitacji po złamaniu bez przemieszczenia to zazwyczaj kilka miesięcy. Z kolei złamanie nadgarstka z przemieszczeniem skutkuje często długotrwałą rehabilitacją trwającą około roku, a niekiedy nawet przez kilka lat. Nie zawsze oznacza powrót do siły i ruchowej sprawności, jaką posiadało się przed urazem.
W rehabilitacji po złamaniu nadgarstka, niezależnie od tego, czy jest to złamanie bez czy z przemieszczeniem, kluczowe znaczenie ma systematyczność ćwiczeń oraz wykonywania zabiegów. Bez nich nie tylko wydłużeniu ulegnie okres rekonwalescencji, lecz również może dość do powstania zniekształceń, przykurczów czy ograniczenia ruchomości nadgarstka.