Zwyrodnienie stawu biodrowego przyczynia się do dużego bólu, który utrudnia, a często nawet uniemożliwia poruszanie się. Sytuacja ta wymaga zabiegu, jakim jest operacja wszczepienia endoprotezy, czyli sztucznego stawu. Po wymianie stawu biodrowego konieczna jest również odpowiednia rehabilitacja, która pozwoli na całkowity lub częściowy powrót do sprawności. Na czym polega oraz ile trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?
Dolegliwości bólowe stawu biodrowego
Staw biodrowy stanowi jeden z największych stawów w ludzkim ciele, którego głównym zadaniem jest przenoszenie ciężaru ciała z tułowia na nogi, a także zapewnienie ich ruchomości. Staw biodrowy pokryty jest chrząstką stawową, która może ulec uszkodzeniu w wyniku procesu zwyrodnieniowego lub stanu zapalnego, czego skutkiem jest ścieranie powierzchni budujących staw biodrowy. W konsekwencji dochodzi do pojawienia się objawów takich jak ból w okolicy biodra, sztywność stawu biodrowego (szczególnie po dłuższym bezruchu) oraz ograniczenie ruchomości stawu.
Leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego początkowo polega na leczeniu zachowawczym, jednakże w przypadku braku rezultatów wdrażane jest leczenie zabiegowe. Przeprowadzany jest zabieg endoprotezoplastyki, czyli operacji mającej na celu zastąpienie naturalnego stawu biodrowego metalowym, ceramicznym lub wykonanym z tworzyw sztucznych implantem. Po operacji konieczne jest również odpowiednie postępowanie rehabilitacyjne.
Przedoperacyjna rehabilitacja stawu biodrowego
W przypadku endoprotezy stawu biodrowego konieczne jest rozpoczęcie rehabilitacji jeszcze przed samą operacją. Przedoperacyjna rehabilitacja ma za zadanie przygotować pacjenta fizycznie do zabiegu: wzmocnić mięśnie kończyn dolnych, obniżyć przykurcze w stawie biodrowym, zwiększyć ruchomość stawów, rozciągnąć struktury okołostawowe oraz usprawnić mięśnie obręczy biodrowej. Redukuje również ryzyko pojawienia się zmian zakrzepowo-zatorowych.
Rehabilitacja przedoperacyjna jest dobierana indywidualnie. W jej zakres wchodzą ćwiczenia ukierunkowane na poprawę ogólnej kondycji, wzmacnianie mięśni kończyn, zmniejszanie przykurczy mięśni, a także wpływające rozluźniająco i przeciwbólowo.
Ile trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?
Po wykonanej operacji i wszczepieniu endoprotezy podejmowane są działania nakierowane na powrót do sprawności pacjenta. Kluczowe znaczenie ma odpowiednia rehabilitacja. Okres jej trwania jest różny i ustalany indywidualnie. Zależy on od czynników takich jak ogólny stan zdrowia pacjenta, wydolność krążeniowo-oddechowa, stan pozostałych stawów, dotychczasowa aktywność fizyczna i sprawność mięśniowa. Zależy również od rodzaju wykonanego zabiegu. W przypadku gdy zastosowana została endoproteza cementowa, czas rehabilitacji wynosi zazwyczaj 3-4 miesiące, zaś zastosowanie protezy bezcementowej oznacza okres nawet 6 miesięcy. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że decyzja o tym, ile powinna trwać rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego należy do lekarza oraz rehabilitanta.
Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu biodrowego – na czym polega?
Program rehabilitacji jest ustalany indywidualnie w zależności od wielu przesłanek, które rehabilitant bierze pod uwagę. Znaczenie ma m.in. wiek pacjenta, ogólny stan zdrowia, stan innych stawów, budowa anatomiczna stawu, rodzaj wszczepionego implantu, rodzaj choroby, która przyczyniła się do zwyrodnienia stawu biodrowego, wydolność oddechowa i krążeniowa pacjenta, a także pojawienie się ewentualnych powikłań pozabiegowych. O procesie rehabilitacji decyduje lekarz ortopeda wraz z rehabilitantem.
W czasie rehabilitacji po endoprotezie stawu biodrowego zakazane jest wykonywanie czynności, które mogą utrudniać gojenie, w tym schylanie się, zakładania nogi na nogę, zginanie nogi w stawie biodrowym więcej niż na 90°, skręcanie tułowia, leżenie i spanie na operowanej stronie, robienie przysiadów czy dźwiganie ciężkich przedmiotów. Wskazany jest z kolei zakup odpowiednich akcesoriów, takich jak maty antypoślizgowe czy kule do chodzenia.
Pierwsze zabiegi rehabilitacyjne są wykonywane już po dobie od zabiegu. Istotne jest bowiem, aby przywrócić prawidłowe krążenie i uniknąć powikłań, takich jak zakrzepica. Konieczne jest również wzmocnienie mięśni, dlatego w pierwszej dobie podejmuje się działania mające na celu ruch kończyn oraz pionizacji pacjenta. Uczy się on, jak się podnosić, bezpiecznie siadać, wstawać oraz jak ustawiać operowaną kończynę. Wykonywane są również ćwiczenia takie jak unoszenie kolana, prostowanie nogi ku tyłowi i odwodzenie biodra do boku przy zachowaniu wyprostowanej kończyny.
Kolejne doby oznaczają z kolei ćwiczenia oraz zabiegi, które pozwalają pacjentowi wstać i ponownie podejmować sprawność ruchową. Rozpoczyna się ponowna nauka chodzenia. Do nauki chodzenia wykorzystuje się balkonik, a następnie kule łokciowe. Ćwiczenia chodu początkowo prowadzone są z wykorzystaniem dwóch, a w późniejszym etapie jednej kuli. Pacjent uczy się również pokonywać schody, rozpoczynając wchodzenie od zdrowej kończyny, a schodzenie od kończyny operowanej. Wykonywane są również ćwiczenia oddechowe, które mają na celu zmniejszyć obrzęk.
Kolejne etapy rehabilitacji po endoprotezie stawu biodrowego polegają z kolei na poprawie umiejętności utrzymania równowagi, wzmocnieniu mięśni oraz zwiększeniu zakresu ruchu kończyny. W tym celu wykonywane są ćwiczenia izometryczne, siłowe, rozciągające, ćwiczenia propriocepcji. Wykorzystywana jest również terapia manualna, elektrostymulacja mięśni, laseroterapia, krioterapia, magnetoterapia, hydroterapia czy elektroterapia.
Systematycznie wykonywane ćwiczenia oraz zabiegi rehabilitacyjne sprawiają, że pacjent nabywa umiejętności ruchowych i adaptuje się do nowych warunków. Następuje wyraźna poprawa komfortu codziennego funkcjonowania i poprawa komfortu życia, bowiem znika uczucie nieustannego bólu, jaki towarzyszył pacjentowi przed operacją.