Obniżone napięcie mięśniowe jest dość często rozpoznawane u dzieci. Do charakterystycznych objawów hipotonii mięśniowej zalicza się wiotkość mięśni, opóźnienie w rozwoju zdolności ruchowych, osłabienie mięśni czy problemy z koordynacją. Słabe napięcie mięśniowe może wynikać z różnych przyczyn, w tym poważnych chorób lub zaburzeń neurologicznych, dlatego bardzo ważne jest dokładne obserwowanie dziecka, a w przypadku jakichkolwiek podejrzeń udanie się do odpowiedniego specjalisty w celu dokonania diagnozy.
Obniżone napięcie mięśniowe – na czym polega?
Obniżone napięcie mięśniowe, znane także jako hipotonia mięśniowa, jest definiowane jako zmniejszony opór na biernie wykonywany ruch w stawach lub upośledzenie zdolności do utrzymania kontroli postawy oraz ruchu przeciwko sile grawitacji. Jego konsekwencją jest pojawianie się nieprawidłowości w postawie oraz w mechanice ruchu. W przypadku obniżonego napięcia mięśniowego mamy do czynienia z mniejszą kontrolą nad własnym ciałem dziecka.
Obniżone napięcie mięśniowe u niemowlaka – przyczyny
Jeśli u dziecka występuje obniżone napięcie mięśniowe, bardzo istotna jest diagnostyka, która ma na celu wyjaśnienie przyczyny takiego stanu rzeczy. Może ono bowiem wynikać z wielu różnych schorzeń i dysfunkcji układu nerwowego. Obniżone napięcie mięśniowe u niemowląt i dzieci najczęściej występuje w związku z:
- dysfunkcjami związanymi z centralnym układem nerwowym (m.in. encefalopatia niedokrwienno–niedotlenieniowa, krwotok śródczaszkowy),
- chorobami genetycznymi (zespół Downa, zespół Pradera–Willego, choroba Krabbe’a, syndrom Retta),
- zaburzeniami metabolicznymi,
- schorzeniami neurometaboliczne,
- chorobami nerwowo–mięśniowymi (np. SMA – rdzeniowy zanik mięśni, SMARD 1),
- chorobami tkanki łącznej (zespół Ehlersa–Danlosa, syndrom Marfana),
- zaburzeniami autoimmunologicznymi (np. niedoczynność tarczycy),
- zespołem Aspergera,
- sepsą.
Jeśli niepokojące objawy wskazujące na obniżone napięcie mięśniowe pojawią się u dziecka, warto niezwłocznie udać się do lekarza – pediatry lub neurologa dziecięcego. Nie musi ono wskazywać na poważne schorzenie, jednak daje podstawę do podejmowania dalszych działań.
Obniżone napięcie mięśniowe – objawy
Pierwsze oznaki obniżonego napięcia mięśniowego można zaobserwować już w trakcie oceny noworodków w skali APGAR. Nie zawsze jest to jednak pewna diagnoza znacząca o wystąpieniu poważnego schorzenia czy dysfunkcji. Warto jednak obserwować dziecko na każdym etapie rozwoju. Objawy, które mogą wzbudzić zaniepokojenie i stanowić powodów do wizyty u lekarza to przede wszystkim:
- wiotkość, „przelewanie się” dziecka przez ręce,
- opóźnienia w rozwoju psychomotorycznym – brak unoszenia główki przez dziecko w leżeniu na brzuchu, chwytania zabawek, unoszenia stóp i zabawy rączkami, a następnej kolejności brak obracania się, utrzymywania siadu,
- problemy z mową,
- problemy z połykaniem, powodujące dławienie i krztuszenie,
- opóźniony rozwój intelektualny (może, ale nie musi wystąpić).
U przedszkolaków i dzieci w wieku szkolnym zauważyć można także występowanie nieprawidłowych wzorców postawy – zaokrąglone plecy, wypukły brzuch, przeprosty w stawach obwodowych, płasko–koślawe stopy, siadanie w tzw. siadzie „W”. Starsze dzieci dotykają z kolei szybka męczliwość, wady postawy, zwiększona ruchomość w stawach, trudności oraz niechęć do aktywności fizycznej.
Obniżone napięcie mięśniowe u dorosłych
Obniżone napięcie mięśniowe może pojawić się także u osób dorosłych. Jest ono zazwyczaj wynikiem schorzeń takich jak zapalenie opon mózgowych, a także urazów czaszkowo–mózgowych oraz rdzenia kręgowego. Zmniejszone napięcie mięśniowe można zauważyć także u osób ze stwardnieniem rozsianym (SM), a także po osób w początkowym okresie po udarze. Z czasem przechodzi ono jednak we wzmożone napięcie mięśniowe.
Obniżenie napięcia mięśniowego – diagnostyka
Wszelkie nieprawidłowości związane z obniżonym napięciem mięśniowym należy skonsultować z lekarzem neurologiem. Dokonuje on oceny napięcia mięśniowego, a w przypadku podejrzenia uszkodzeń układu nerwowego może zlecić dodatkowe badania, takie jak USG przezciemiączkowe lub rezonans magnetyczny. Istotnym badaniem jest także badanie EMG – elektromiografia oraz biopsja mięśni, które pomocne jest w diagnostyce chorób nerwowo-mięśniowych. Zlecone mogą zostać również badania krwi, badania moczu, tomografia komputerowa czy nakłucie lędźwiowe.
Obniżone napięcie mięśniowe – leczenie i rehabilitacja
Rozpoznanie przyczyny wystąpienia obniżonego napięcia mięśniowego jest kluczem do podjęcia odpowiedniego leczenia. Niezależnie od podłoża stosuje się jednak rehabilitację, która obejmuje ćwiczenia mające na celu wzmocnienie mięśni, jak i specjalistyczne zabiegi fizjoterapeutyczne.
W celu usprawnienia ruchowego dziecka z niskim napięciem mięśniowym wykorzystuje się m.in. metodę Vojty, metodę Bobath, metodę PNF. Ćwiczenia oraz zabiegi pod okiem specjalisty fizjoterapeuty pozwalają na znaczną poprawę napięcia mięśniowego.