Ból w okolicy lędźwiowej i krzyżowej, w wielu przypadkach promieniujący do pośladka, uda, a niekiedy do stopy, to jeden z charakterystycznych objawów rwy kulszowej. Jest to schorzenie, którego atak pojawia się nagle, jednak towarzyszyć może przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Sprawdź, jakie są objawy rwy kulszowej, jej przyczyny, diagnostyka oraz sposoby leczenia.
Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa jest schorzeniem, który wynika z uszkodzenia lub porażenia nerwu kulszowego lub jego korzeni. Objawia się ona ostrym bólem występującym w okolicy nerwu kulszowego, któremu mogą towarzyszyć dodatkowe objawy neurologiczne, takie jak mrowienie, drętwienie, zaburzenie czucia czy osłabienie mięśni. Ból obejmuje okolicę lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa, często promieniując jednocześnie do pośladków, tylnej części ud, a nawet do stopy.
Rwa kulszowa – objawy
Za najbardziej charakterystyczny objaw rwy kulszowej uznawany jest ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej promieniujący przez pośladka, tyłu uda i łydki, czasami aż do stopy. Ból ten jest określany przez pacjentów jako kłujący, ciągnący lub rozdzierający. Zazwyczaj dotyczy tylko jednej strony ciała.
Za najbardziej charakterystyczne objawy rwy kulszowej uznawane są:
- ból dolnej części pleców, w obszarze lędźwiowo-krzyżowym,
- promieniowanie bólu do pośladka, tylnej powierzchni uda, przez łydkę, niekiedy do stopy,
- nasilanie dolegliwości podczas obciążania kręgosłupa,
- zaburzenia czucia na skórze,
- mrowienie, drętwienie nogi,
- niedowład lub trudności w poruszaniu kończyną,
- osłabienie odruchów,
- sztywność mięśni.
Rwa kulszowa – przyczyny
Przyczyny rwy kulszowej mogą być różne. Najczęściej wymienia się jednak ucisk nerwu kulszowego przez zwyrodniały krążek międzykręgowy, czyli dyskopatię kręgosłupa. Dyskopatia kręgosłupa pod postacią wypukliny lub przepukliny kręgosłupa to jedna, ale nie jedyna przyczyna rwy kulszowej. Do pozostałych zaliczane są:
- stenoza kanału kręgowego, czyli zwężenie kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa,
- zmiany zwyrodnieniowe stawów i krążka międzykręgowego,
- zapalenie nerwu kulszowego,
- kręgozmyk, czyli przemieszczenie kręgów względem siebie, co przyczynia się do przemieszczenia krążka międzykręgowego,
- zmiany ropne w kanale kręgowym,
- wypadnięcie dysku,
- zmiany pourazowe,
- w nielicznym przypadkach – zmiany nowotworowe lub infekcje.
Ucisk na nerw kulszowy może również pojawić się ze względu na nadwagę, otyłość, stany zapalne, cukrzycę czy guzy nowotworowe. Powodem może być również przeciążenie organizmu w wyniku intensywnego wysiłku fizycznego. Ryzyko wystąpienia rwy kulszowej zwiększone jest także w okresie ciąży.
Do czynników, które mogą prowadzić do powstawania i nasilenia dolegliwości bólowych, zaliczane są m.in. otyłość, przebyte urazy kręgosłupa, palenie papierosów, zaburzenia lękowe i depresyjne, praca wymagająca wielokrotnego zginania ciała z pozycji stojącej do przodu, intensywny wysiłek fizyczny, podnoszenie ciężarów, narażenie na wibracje.
Rwa kulszowa – diagnostyka
W przypadku wystąpienia bólu kręgosłupa lędźwiowego i krzyżowego, który świadczyć może o rwie kulszowej, należy udać się do lekarza, który zajmie się diagnostyką problemu. W pierwszej kolejności warto zgłosić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad dopytując o takie szczegóły jak miejsce występowania bólu, stopień nasilenia, czas wystąpienia i trwania dolegliwości oraz okoliczności, w jaki pojawił się ból kręgosłupa lędźwiowego. Istotne są także wszelkie dolegliwości współtowarzyszące i choroby współistniejące. Lekarz po przeprowadzonym wywiadzie skieruje na odpowiednie badania. Pomocne są tym rezonans magnetyczny odcinku lędźwiowego kręgosłupa. Wykonywane jest także badanie fizykalne, w którym w szczególności sprawdzany jest objaw Lasegue’a.
Leczenie rwy kulszowej
Istnieje kilka sposobów na leczenie rwy kulszowej. Przede wszystkim włączone jest leczenie objawowe, które ma na celu złagodzenie objawów bólowych poprzez zastosowanie leków przeciwbólowych, leków rozkurczowych, zmianę stylu życia oraz wdrożenie rehabilitacji. Często zalecane jest także przyjmowanie zastrzyków domięśniowych. Tego rodzaju działania sprawdzają się jednak jedynie w lekkich przypadkach rwy.
Jeśli następuje silny nacisk na nerw kulszowy, leczenie objawowe i leki przeciwbólowe czy rehabilitacja może nie być wystarczające. Najczęściej zastosowane są wtedy zastrzyki nadtwardówkowe, które zawierają leki przeciwzapalne kierowane bezpośrednio w miejsce ucisku nerwu. Najcięższe przypadki rwy kulszowej leczy się operacyjnie.
Rwa kulszowa a rehabilitacja
Rehabilitację na rwę kulszową stosuje się przede wszystkim w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych w okresie ostrych ataków rwy kulszowej. Do tego celu stosowane są zabiegi fizjoterapeutyczne, a także kinezyterapia. Rehabilitacja ma także znaczenie dla zapobiegania nawrotom dolegliwości bólowych. Fizjoterapeuta poprzez ćwiczenia ruchowe dąży do wzmocnienia mięśni i ich prawidłowego funkcjonowania, co znacząco zmniejsza ryzyko ponownego wystąpienia ucisku na nerw kulszowy.
W rehabilitacji rwy kulszowej stosowane są:
- Ćwiczenia, które powinny być indywidualnie dobrane do stanu pacjenta oraz przyczyn rwy kulszowej. Mają za zadanie zapobiegać przykurczom, wzmacniać mięśnie, jednocześnie nie zwiększając ucisk na nerw kulszowy.
- Masaże na rwę kulszową, które rozluźniają spięte mięśnie i przynoszą ulgę w bólu.
- Zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak ultradźwięki czy laseroterapia.
- Kinesiotaping, czyli przyklejanie na skórę specjalnych taśm.
Ile trwa rwa kulszowa?
W większości przypadków objawy rwy kulszowej ustępują bez leczenia. Dolegliwości bólowe i związana z nimi niesprawność ustępują w ciągu 2-4 tygodni, zaś przepuklina ustępuje bądź wchłania się po maksymalnie 8 tygodniach od wystąpienia objawów. Często jednak dochodzi do nawrotu dolegliwości. U około dwóch trzecich pacjentów z rwą kulszową pojawia się ona ponownie w ciągu kolejnego roku.
Jak leczyć rwę kulszową domowymi sposobami?
Atak rwy kulszowej może pojawić się w każdej chwili, dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób radzić sobie w przypadku wystąpienia silnego bólu w lędźwiach. Pierwszym krokiem powinno być zastosowanie leków przeciwbólowych (np. ibuprofen), a także maści rozgrzewających. Podczas ataku rwy kulszowej warto również ograniczyć czynności ruchowe kręgosłupa i pozostać w łóżku w pozycji leżącej na boku z podkurczonymi nogami lub na plecach z lekko ugiętymi kolanami. Jest to jednak sposób na leczenie jedynie lekkich przypadków. Każdorazowo w sytuacji, gdy podejrzewamy wystąpienie rwy kulszowej, szczególnie gdy objawy nie ustępują po 3-4 dniach, warto skonsultować się z lekarzem.
Warto także zadbać o profilaktykę. Profilaktyka rwy kulszowej polega przede wszystkim na aktywności fizycznej, która pozwala na wzmocnienie kręgosłupa i struktur mięśniowych oraz utrzymywanie ich w dobrym stanie. Sprawdza się także stosowanie poduszek ortopedycznych oraz twardych materacy.