Zwichnięcie kostki to jeden z najczęstszych urazów, do jakich dochodzi w obrębie stawu skokowego. Wymaga on odpowiedniej diagnostyki, a także wdrożenia leczenia oraz rehabilitacji prowadzonej przez fizjoterapeutę. Jak jednak rozpoznać zwichnięcie stawu skokowego? Jakie są jego objawy oraz w jaki sposób wygląda jego leczenie? Wyjaśnienie znajdziesz w naszym artykule!
Na czym polega zwichnięcie kostki?
Zwichnięcie kostki jest urazem, w wyniku którego dochodzi do utraty fizjologicznej łączności powierzchni stawowych kości tworzących staw, połączonych torebką stawową. Efektem jest uszkodzenie i przemieszczenie struktur wewnątrz i zewnątrz stawowych – więzadeł, chrząstek oraz torebki stawowej, a często również tkanek w okolicy stawu – naczyń oraz nerwów.
Przyczyną zwichnięcia jest najczęściej złe ułożenie stopy wobec podłoża np. podczas marszu lub biegania na nierównym terenie, a także podczas wykonywania ćwiczeń takich jak podskoki, zeskoki czy obroty. Kontuzja może być także efektem silnego uderzenia w staw skokowy bądź chodzenia w niewygodnym obuwiu np. butach na szpilkach. Zwichnięcie stawu może również wynikać z porażenia mięśni stabilizujących staw, stanowiących następstwo m.in. chorób neurologicznych, stanu zapalnego oraz procesu nowotworowego występującego w obrębie powierzchni stawowych.
Zwichnięcie kostki – objawy
W wyniku zwichnięcia stawu skokowego dochodzi do wystąpienia objawów takich jak silny ból kostki nasilający się przy każdej próbie ruchu, zniekształcenie uszkodzonego stawu skokowego, duży obrzęk, pojawienie się krwiaka w okolicy stawu, ograniczenie lub zanik ruchomości czynnej stawu, a także silny ból przy ruchomości biernej. Rozpoznać zwichnięcie kostki pomagają również objawy takie jak zanik czucia w nodze oraz niedokrwienie, co stanowi efekt uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych.
Zwichnięcie a skręcenie stawu skokowego – jakie są różnice?
Zarówno w skręceniu stawu skokowego, jak i zwichnięciu kostki dochodzi do wystąpienia silnych objawów bólowych. W związku z tym urazy te są często ze sobą mylone. Jednakże zwichnięcie stawu skokowego jest znacznie bardziej poważnym urazem niż jego skręcenie (przeczytaj: Czym się różni zwichnięcie od skręcenia?).
Do skręcenia stawu skokowego dochodzi w sytuacji przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie, czego wynikiem jest jedynie uszkodzenie tkanek miękkich – torebki stawowej i więzadeł. W przypadku zwichnięcia następuje nie tylko naciągnięcie lub rozerwanie tkanek miękkich, lecz również przesunięcie względem siebie końców kości tworzących staw, co powoduje znacznie większą bolesność, a także ograniczenie ruchomości stawu lub jej zanik oraz ostry ból przy ruchomości biernej stawu.
Skręcenie kostki w niektórych przypadkach nie musi nawet wymagać konsultacji lekarskiej. Z kolei zwichnięcie jest urazem dość groźnym, przy którym niezbędna jest interwencja lekarska. Wiąże się ona z koniecznością przywrócenia powierzchni stawowych na miejsce, co następuje w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Zabieg wykonywany jest przez lekarza ortopedę.
Pierwsza pomoc przy zwichnięciu kostki
W przypadku zwichnięcia kostki konieczna jest konsultacja lekarska, w trakcie której zostanie postawiona odpowiednia diagnoza oraz zaproponowane dalsze postępowanie lecznicze. Jednak przed wizytą u lekarza istotne jest zadbanie o schłodzenie stawu skokowego za pomocą lodu owiniętego w ręcznik lub specjalnego okładu żelowego, co pozwoli na zmniejszenie obrzęku. Kostkę należy również uruchomić, a kończynę położyć na podwyższeniu, najlepiej powyżej linii serca, co zapobiega napływowi krwi do uszkodzonych naczyń.
Diagnostyka zwichnięcia stawu skokowego
Jeśli doszło do zwichnięcia kostki, konieczna jest niezwłoczna interwencja lekarza ortopedy. Zwłoka powodować może zwiększenie trudności w nastawieniu uszkodzonego stawu, a także skutkować niedokrwieniem elementów stawu skokowego. Diagnoza ustalana jest na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego, a także badań USG oraz RTG.
Leczenie zwichniętej kostki
Leczenie zwichniętej kostki rozpoczyna się od jej nastawienia, czyli ustawienia elementów stawowych w ich prawidłowych miejscach. Zabieg wykonywany jest przez lekarza ortopedę w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Jeśli w stawie skokowym doszło do zerwania ścięgien lub uszkodzenia torebki stawowej bądź więzadeł, konieczne może być przeprowadzenie zabiegu operacyjnego mającego na celu rekonstrukcję uszkodzonych struktur.
Kolejnym elementem procesu leczenia zwichniętej kostki jest jej unieruchomienie na okres 6-8 tygodni. Do tego celu zalecane jest zastosowanie ortezy stawu skokowego. Możliwe jest również unieruchomienie za pomocą gipsu, jednakże orteza jest rozwiązaniem znacznie wygodniejszym i umożliwiającym szybszy powrót do sprawności fizycznej.
W czasie unieruchomienia kończyny zalecane jest stosowanie preparatów o działaniu przeciwzakrzepowym i przeciwobrzękowym, a także unikanie forsowania kończyny, zażywania gorących kąpieli oraz picia alkoholu.
Rehabilitacja po zwichnięciu stawu skokowego
W przypadku zwichnięcia kostki konieczne jest również włączenie rehabilitacji. Czas jej podjęcia powinien być ustalony indywidualnie przez prowadzącego lekarza ortopedę bądź fizjoterapeutę. Nie należy zaczynać jej zbyt szybko, może bowiem nastąpić odnowienie urazu.
Rehabilitacja stawu skokowego polega na zastosowaniu elementów takich jak kinezyterapia, zabiegi fizykoterapeutyczne (laser, pole magnetyczne, ultradźwięki oraz krioterapia), ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące. Pozwala ona na zwiększenie ruchomości stawu, odzyskania czucia głębokiego oraz przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych po okresie unieruchomienia. Współpraca z fizjoterapeutą zmniejsza ryzyko ponownego urazu w przyszłości.